GIDA İSRAFININ GERÇEK BOYUTU
(18.04.2025 . 14:02:41) (Okuma: 680)
Gıda israfı, küresel olarak en önemli sorunlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu israfın gerçek boyutları ve sonuçları yeterince bilinmiyor. Dünyada her yıl milyonlarca ton gıda israf ediliyor ve bu durum, sadece ekonomik değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal açıdan da ciddi sorunlara yol açıyor.
Gıda İsrafının Boyutu
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, dünya genelinde her yıl 1,3 milyar ton gıda israf ediliyor. Benzer şekilde, Birleşmiş Milletler Çevre Programı, yıllık israfın 1,05 milyar ton civarında olduğunu rapor ediyor. Bu rakamlar, dünya genelinde çok sayıda insanın temel besin ihtiyacını karşılayabilecek büyük bir kaybı gözler önüne seriyor. İsrafın mali değeri ise 1 trilyon dolara ulaşıyor.
Türkiye’de Yıllık Gıda İsrafı 14,5 Milyar Dolar
Türkiye’de ise Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2022 Atık İstatistikleri Raporu’na göre, belediyeler tarafından toplanan toplam atık miktarı 30,3 milyon ton. Bu atıkların yaklaşık yüzde 50’lik kısmı organik atıklardan oluşuyor. İstanbul’da bu miktar 6,5 milyon ton olarak belirtiliyor.
Kilogram başına israf edilen değer ortalama 1 dolar olarak hesaplandığında, ülkemizde yıllık 14,5 milyar dolar gıda israfı yaşanıyor. Bu rakam, ülkemizin nüfus ve ekonomi açısından en büyük kenti olan İstanbul’da yıllık 3,12 milyar dolara tekabül ediyor.
İsrafın Sonuçları Bilinmiyor
Gıda israfının ekonomik yükü kadar çevresel sonuçları da oldukça önemli. İsraf edilen her bir kilogram gıda, su, enerji ve emek gibi kaynakların boşa harcanmasına yol açıyor. Ancak kamuoyunun büyük bir kısmı, bu israfın doğrudan ve dolaylı sonuçları hakkında yeterli bilgiye sahip değil. Bu durum, farkındalık çalışmalarının önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Atık ile İsraf Arasındaki Fark
Gıda israfı, insan tüketimi için üretilen ancak kullanılmadan atılan yiyecekleri ifade eder; bu, genellikle perakende ve tüketici düzeyinde gerçekleşir ve tüketilebilir durumdaki gıdaların çöpe gitmesiyle sonuçlanır.
Gıda atığı ise daha geniş bir kavramdır ve sadece israf edilen gıdaları değil, aynı zamanda tüketilemeyen veya doğal olarak kaybolan organik maddeleri de kapsar. Örneğin, meyve ve sebze kabukları, çekirdekler veya yenmeyen kemikler gıda atığı olarak değerlendirilirken, bunlar israf olarak görülmez.
İsraf, yanlış tüketim davranışlarından kaynaklanırken, atık gıdanın doğal döngüsünün bir parçası olabilir.
Organik Atığın Hepsi İsraf Değil
Organik atıkların tamamını israf olarak değerlendirmek yanlış bir yaklaşımdır. Bu atıkların büyük bir kısmı, doğru işlemlerle geri dönüştürülebilir. Örneğin, gıda atıklarından elde edilen kompost, tarımda kullanılarak toprağın verimliliğini artırıyor.
Kanun Var Ama Uygulama Eksik
Belediyelerin atıkları ayrıştırılmış bir şekilde toplaması için 2015 yılında çıkarılan Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin varlığına rağmen uygulamadaki eksiklikler, hem yerel yönetimlerin hem de bireylerin bu konuda daha bilinçli olması gerektiğini ortaya koyuyor.
Yeterli geri dönüşüm altyapısının oluşturulmamış olması ve toplumsal farkındalığın eksik oluşu, yönetmeliğin etkili bir şekilde uygulanmasını engelliyor.
Sonuç olarak, gıda israfının önlenmesi, hem bireysel hem de toplumsal farkındalık gerektiren bir süreçtir. Her bireyin ve kurumun bu konuda sorumluluk alarak hareket etmesi, daha sürdürülebilir bir gelecek için önem taşımaktadır.