
TEKNOLOJİNİN TARIMDA KALDIRAÇ ETKİSİ
(24.06.2025 . 09:30:36) (Okuma: 80)
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) göre, dünya nüfusunun 2050’de 10 milyara ulaşması bekleniyor. Bu artışı karşılamak için küresel gıda üretiminin yüzde 70 artması gerekiyor. Nüfus artışı, iklim değişikliği, beslenme alışkanlıkları ve gıda israfı, tarımsal üretimin artırılmasını zorunlu kılıyor.
Üzerindeki yükün farkında olan tarım sektörü, gelecekteki nüfusa yetebilmek için ulaşılması gereken üretim kabiliyetini iyileştirme yolunda, teknolojik gelişmelerden daha fazla yararlanma eğiliminde. Bu alanda, sulamadan ilaçlamaya, gübrelemeden hasada kadar birçok işlemde yapay zekâ ve akıllı dijital sistemlerin kullanılmasıyla verimlilik yükseltilirken aynı zamanda tasarruf sağlanıyor. Teknolojinin kaldıraç etkisi, kaynakların etkin kullanımında ve aynı zamanda alan bazlı verimin yükselmesinde kritik rol oynamaya devam ediyor.
Bir görüşe göre, artan dünya nüfusunu beslemek için yakın gelecekte buğday ekiminde azotlu gübre kullanımının dört kat artması gerekiyor. Bununla birlikte, artan nitrojen miktarının toprak ve su başta olmaküzere ekosistemler üzerindeki olumsuz etkileri, kaçınılmaz risklerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
TARIMSAL TEKNOLOJİ KULLANIMININ ÜLKELERE ETKİLERI: HASILA, İSTİHDAM, KATMA DEĞER…
Yüksek teknoloji kullanan ülkelerde tarımda istihdam edilenlerin payı oldukça düşük, bu istihdama karşılık elde ettikleri tarımsal hâsılanın toplam gayrisafi yurt içi hasıladaki payı ise, sanayileşmemiş ülkelere göre daha yüksektir.
Grafikte görüldüğü gibi, tarım sektöründe çalışan kişi başına üretilen katma değer düşük gelir grubunda 839 dolar olarak seviyesindedir. Orta gelir grubunda 4.045 dolar olan bu katma değer, yüksek gelir grubunda 25.546 dolar seviyesine yükselmektedir.
Türkiye, 12.852 dolar ile dünya ortalamasının ve orta üst gelir grubunun üzerinde bir katma değer seviyesine sahip olsa da, yüksek gelir grubundakilerin ürettiği katma değer olan 26.546 dolar seviyelerine kıyasla oldukça geride kalmaktadır. Bu durum, Türkiye’nin tarım sektöründeki kişi başına düşen gelirin gelişmiş ülkelere kıyasla hala düşük olduğunu göstermektedir.
Teknoloji / Verimlilik İlişkisi
Tarımsal teknolojiler, ürün verimliliğini artırmak, su ve gübre kullanımını optimize etmek, zararlılarla daha etkili mücadele etmek ve genel tarımsal üretim süreçlerini daha sürdürülebilir hale getirmek için kullanılıyor. Bu da tarımsal üretimde verimliliği artırıyor.
İnsanlığı besleyen stratejik iki ürün grubu olan bakliyat ve tahılda, verimlilik, teknolojik gelişmişlik düzeyleri yüksek olan ülkelerde, dünya ortalamasının çok üstünde bulunuyor. Tabi bu durumda özellikle ABD’de tarım arazilerinin ölçek büyüklükleri gibi etkenlerin de göz ardı edilmemesi gerekiyor.
Yine aşağıda yer alan grafikte buğday üretiminin dünyada yıllara göre grafiği görülmektedir. Tarım alanlarındaki yüzde 7’lik sınırlı yükselişi ve nüfusun yüzde 140 artışına karşın, buğday üretiminin yüzde 240’a yükselmesinde, teknolojik gelişmelerin önemli etkisinin olduğu düşünülmektedir.
Sonuç olarak, tarımda teknolojinin kullanımı, küresel gıda üretiminin artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak seviyeye ulaşmasında kaldıraç etkisine sahip. Gelişen tarım teknolojileri, verimliliği artırırken su, enerji ve diğer kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlıyor. Bu da, sürdürülebilir tarım uygulamalarını destekleyerek ekosistem üzerindeki olumsuz etkileri azaltıyor. Tarım teknolojilerini etkin kullanan öncelik veren ülkeler, tarımsal üretimde lider konumda bulunarak ülkelerindeki gıda arz güvenliğinin sağlanmasında birkaç adım önde oluyorlar.
Sebahattin Özkurt