ULUSLARARASI TARIM PİYASALARI GÖRÜNÜMÜ
(14.02.2025 . 10:36:14) (Okuma: 373)
USDA WASDE Aralık Ayı Raporuna göre;
Bu ayki 2024/25 ABD buğday görünümü, arzın biraz daha artması, yurt içi kullanımın değişmemesi, ihracatın artması ve nihai stokların düşmesi yönündedir. Sert Kırmızı Baharlık Buğday için güçlü bir tempo ile ithalat 5 milyon kile artırılarak 125 milyona çıkarılmıştır. İhracat 25 milyon kile artırılarak 850 milyona çıkarılmıştır. Beyaz buğday ihracatı, beklenenden daha güçlü satışlar ve Doğu Asya pazarlarına yapılan sevkiyatlar nedeniyle 15 milyon kile artarak 210 milyona yükselmiştir. Yumuşak Kırmızı Kışlık Buğday ve Sert Kırmızı Baharlık Buğday ihracatları 5 milyon kile artırılmıştır. Öngörülen buğday bitiş stokları 20 milyon kile azaltılarak 795 milyona düşürülürken, geçen yıla göre yüzde 14 artış göstermiştir. Sezon ortalaması çiftlik fiyatı değişmeyerek kile başına 5,60 dolar olmuştur.
2024/25 için küresel buğday görünümü, daha düşük arz, tüketim ve ticaret ve biraz daha yüksek nihai stoklar şeklindedir. Arz 0,6 milyon ton düşüşle 1.060,4 milyon tona gerilerken, başlangıç stoklarındaki artış küresel üretimdeki düşüşle fazlasıyla dengelenmiştir. Avrupa Birliği’nde ise üretimin 1,3 milyon ton düşüşle 121,3 milyona gerileyeceği tahmin edilirken, hasat verilerinin bazı üye ülkelerde üretimin düştüğünü göstermesi beklenmektedir. Brezilya’nın rekoltesi de güncellenen hasat verilerine göre daha düşük tahmin edilmektedir. Küresel ticaretin, AB ve Rusya ihracatlarındaki düşüşlerin ABD ve Ukrayna ihracatlarındaki artışları fazlasıyla dengelemesi nedeniyle 1,0 milyon ton düşüşle 213,7 milyon tona gerileyeceği tahmin edilmektedir. Sezona güçlü bir başlangıç yapmasına rağmen, ihracat kotası uygulamasının sezonun geri kalanında ihracatı kısıtlaması beklendiğinden, Rusya’nın ihracatının 1,0 milyon ton düşüşle 47,0 milyon tona gerileyeceği tahmin edilmektedir. Öngörülen 2024/25 küresel nihai stoklar 0,3 milyon ton artışla 257,9 milyona yükselse de 2015/16’dan bu yana en düşük seviyesinde beklenmektedir.
Bu ayın 2024/25 ABD mısır görünümü, etanol için daha fazla mısır kullanılması, daha fazla ihracat yapılması ve stokların azalması yönündedir. Tahıl Kırma ve Yan Ürün Üretimi raporundaki en son verilere ve Enerji Bilgi İdaresi tarafından Kasım ayı için bildirilen haftalık etanol üretim verilerine dayanarak, etanol üretmek için kullanılan mısır 50 milyon kile artırılarak 5,5 milyara çıkarılmıştır. Bu veriler, Eylül-Kasım döneminde etanol için kullanılan mısırın 2017’den bu yana en yüksek seviyede olduğunu göstermektedir. Mısır ihracatı, bugüne kadarki satış ve sevkiyatların hızını yansıtacak şekilde 150 milyon kile artırılarak 2,5 milyara yükseltilmiştir. Başka bir kullanım değişikliği olmadan, mısır nihai stokları 200 milyon kile azaltılarak 1,7 milyara indirilmiştir. Üreticiler tarafından alınan sezon ortalaması mısır fiyatı değişmeyerek kile başına 4,10 dolar olmuştur
2024/25 küresel iri taneli tahıl üretiminin 0,6 milyon ton düşüşle 1,499 milyara gerileyeceği tahmin edilmektedir. 2024/25 yabancı iri taneli tahıl görünümü, geçen aya göre daha düşük üretim, ticaret ve bitiş stokları öngörmektedir. Yabancı mısır üretimi AB, Meksika ve Endonezya’daki düşüşlerin Ukrayna’daki artışla kısmen dengelenmesiyle azalmıştır. AB mısır üretimindeki düşüş İtalya, Romanya, Hırvatistan ve Avusturya’daki düşüşler Polonya, İspanya ve Fransa’daki artışlarla kısmen dengelenmiştir. Meksika mısır üretimi, düşük kışlık mısır alanı beklentilerini yansıtarak azalmıştır. Yabancı arpa üretimi, Kanada ve Ukrayna’daki artışların Avustralya ve AB’deki düşüşlerle kısmen dengelenmesiyle biraz daha yükselmiştir.
2024/25 mısır ihracatı ABD ve Kanada için artırılırken AB için düşürülmüştür. Mısır ithalatı Bangladeş, AB, İran ve Meksika için artarken Çin için azalmıştır. Yabancı mısır nihai stokları, ABD ve Kanada’daki düşüşlere bağlı olarak azaltılmıştır.
2024/25 ABD pirinç arz ve kullanım kategorileri bu ay değişmemiştir. Ancak, ihracatta sınıf bazında dengeleyici değişiklikler bulunmaktadır. Uzun tane pirinç ihracatı, Meksika ve diğer Latin Amerika pazarlarına yapılan satış ve sevkiyatlardaki durgunluğun devam etmesi nedeniyle 2,0 milyon cwt azalarak 72,0 milyona düşmüştür. Buna karşılık, orta ve kısa taneli ihracatlar Japonya ve Güney Kore’ye yapılan güçlü satış ve sevkiyatlar nedeniyle 2.0 milyon cwt artırılarak 28.0 milyona yükseltilmiştir. Bu revizyonlara eşlik eden öğütülmüş pirinç ihracatı 2,0 milyon cwt artışla 60,0 milyona yükselirken, çeltik ihracatı eşdeğer bir düşüşle 40,0 milyona gerilemiştir. 2024/25 pirinç sezonu ortalama çiftlik fiyatı değişmeyerek cwt başına 15,60 $ olarak belirlenmiştir.
Bu ayki 2024/25 küresel görünümü, arz ve tüketimde kısmi düşüş, ticarette artış ve nihai stoklarda mütevazı bir azalma yönündedir. Arz, azalan başlangıç stokları ve düşen üretimin birleşimiyle 0,3 milyon ton azalarak 712,8 milyona gerilemiştir. En büyük üretim düşüşü, Kasım ayındaki birden fazla tayfunun verdiği hasar nedeniyle Filipinler’de gerçekleşmiştir. Dünya 2024/25 tüketimi, Kamboçya ve Nepal’deki düşüşlerin Brezilya ve Endonezya’daki artışlarla kısmen dengelenmesiyle 0,1 milyon ton azalarak 530,3 milyona gerilemiştir. Küresel 2024/25 ticareti, Kamboçya, Vietnam, Tayland ve Brezilya’nın daha fazla ihracat yapması nedeniyle 1,2 milyon ton artarak 58,1 milyona yükselmiştir. Öngörülen 2024/25 dünya nihai stokları 0,2 milyon ton azalarak 182,5 milyona düşse de, özellikle Hindistan’ın yüksek stokları nedeniyle 2023/24’ten 3 milyon tondan fazla daha fazladır.
2024/25 dönemi için toplam ABD yağlı tohum üretiminin, pamuk tohumundaki artışa bağlı olarak hafif bir artışla 131,2 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir. Soya fasulyesi arz ve kullanım tahminleri değişmemiştir. Soya fasulyesi yağı üretimi, daha yüksek bir ekstraksiyon oranı nedeniyle geçen aya göre artırılmıştır. Yüksek soya yağı arzı ve bugüne kadarki güçlü ihracat taahhütleri ile ihracat 500 milyon pound artışla 1,1 milyara yükseltilmiştir. Soya fasulyesi yağının gıda, yem ve diğer endüstriyel kullanımı 200 milyon pound azaltılarak soya fasulyesi yağı nihai stokları hafif bir düşüşle 2023/24 sezonuna benzer şekilde bırakılmıştır. ABD sezon ortalaması soya fasulyesi fiyatı geçen aya göre 0,60 dolar düşüşle kile başına 10,20 dolar olarak tahmin edilmektedir. Soya küspesi fiyat tahmini 20 dolar düşürülerek kısa ton başına 300 dolar olarak belirlenmiştir. Soya yağı fiyatının ise değişmeyerek pound başına 43 cent olacağı tahmin edilmektedir.
2024/25 için küresel yağlı tohum üretimi bu ay, kısmen düşük kolza tohumu ile dengelenen yüksek soya fasulyesi üretimi nedeniyle artırılmıştır. Soya fasulyesi üretimi Arjantin ve Bolivya’daki yüksek alan ve Kanada’daki yüksek verim nedeniyle 1,7 milyon ton artışla 427,1 milyon tona yükseltilmiştir. Kanola üretimi, Kanada İstatistik Kurumu’nun son raporuna göre Kanada’daki verim düşüklüğü nedeniyle 1,1 milyon ton azalmıştır. Küresel ayçiçeği tohumu üretimi, Ukrayna ve Rusya’daki yüksek üretimin Avrupa Birliği’ndeki düşük rekolte ile dengelenmesiyle neredeyse değişmemiştir.
Küresel 2024/25 soya fasulyesi görünümü daha yüksek üretim, ihracat, kırma ve bitiş stoklarını içermektedir. Kanada ve Bolivya’nın ihracatları daha yüksek arz nedeniyle artırılırken, Cezayir ve Zimbabve’nin ithalatları artırılmıştır. Arjantin için kırma 1,0 milyon ton artışla 41,0 milyon tona yükseltilirken, soya küspesi ve yağı ihracatı da artırılmıştır. Soya küspesi ithalatı AB, Cezayir, İran ve Venezuela için artırılmıştır. Küresel soya fasulyesi yağı ihracatı Arjantin, Brezilya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin ihracatındaki artış nedeniyle 0,6 milyon ton artarak 12,6 milyona yükselmiştir. Daha yüksek soya yağı sevkiyatları, 2023/24’te Endonezya ve 2024/25’te Malezya için azalan arz ve daha düşük üretim nedeniyle 1,4 milyon ton düşüşle 46,6 milyona gerileyen palm yağı ihracatıyla dengelenmektedir. Küresel bitkisel yağ nihai stokları geçen aya göre %2 ve 2023/24’e göre %7 düşüşle 27,9 milyon tona gerilemiştir.
2024/25 dönemi için ABD şeker arzı, azalan şeker üretimi ve düşük başlangıç stokları ile kısmen dengelenen ithalat artışı nedeniyle 231.466 kısa ton ham değer (STRV) artışla 14,251 milyona yükselmiştir. Aralık ayının ilk haftasına kadar Gümrük ve Sınır Koruma (CBP) tarafından kaydedilen fiili ithalatlara göre yüksek kademe ham şeker ithalatı 118.712 STRV artışla 161.313’e yükselmiştir. Yüksek kademeli rafine şeker ithalatı geçen aya göre değişmeyerek 260.535 STRV olurken, rafineriler tarafından ithal edilen şeker eşdeğeri melas da değişmeyerek 54.645 STRV seviyesindedir. Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülen CVD Askıya Alma Anlaşmasında bu ay öngörüldüğü üzere ABD’nin ihtiyaçlarını karşılamak için Meksika’dan yapılan ithalatın 225.963 STRV artışla 620.925 STRV’ye yükselmesi beklenmektedir. Pancar şekeri üretimi, şeker pancarı melasından elde edilen şeker miktarının azalması nedeniyle 50.000 STRV azalmıştır. Kullanımda herhangi bir değişiklik olmadığından, arzdaki değişiklik toplam 1,696 milyon STRV olarak öngörülen nihai stoklara yansıyacak ve bu da stokların kullanım oranının yüzde 13,5 olduğu anlamına gelecektir.
2023/24 için, FAS tarafından tahmin edilen yeniden ihracat ithalatı 46.032 STRV artarak 271.521’e yükselmiştir. Doğrudan tüketim ithalatından insan tüketimi için yapılan teslimatlar 46.032 STRV toplam artışla 12.400 milyon STRV’ye yükselmektedir.
Ne 2023/24 ne de 2024/25 için Meksika bilançosundaki arz ve kullanım bileşenlerinde herhangi bir değişiklik yoktur. 2024/25 toplam ihracatı değişmeden 1,006 milyon metrik ton (MT) olarak öngörülse de, Amerika Birleşik Devletleri’ne lisans altında yapılan ihracat 193.387 ton artmış ve lisans altında olmayan ülkelere yapılan ihracattaki benzer bir azalma ile tam olarak dengelenmiştir.
2024/25 için ABD pamuk bilançosundaki tek değişiklik üretim ve nihai stoklardır. İhracat, ithalat, yurt içi kullanım ve başlangıç stokları değişmemiştir. ABD kütlü pamuk üretimi için Aralık ayı tahmini, geçen aya göre 64.000 artışla yaklaşık 14,3 milyon balyaya yükseltilmiştir. Ulusal pamuk rekolte tahmini, Güneydoğu ve Delta bölgelerinde daha yüksek, Güneybatı ve Batı bölgelerinde ise daha düşük rekolte ile hasat edilen dönüm başına 3 pound artışla 792 pounda yükseltilmiştir. Nihai stoklar 4,4 milyona yükseltilerek stok/kullanım oranı yüzde 34’e yaklaştırılmıştır. 2024/25 sezonu ortalama yayla çiftlik fiyatı değişmeyerek pound başına 66 cent olarak belirlenmiştir. 2023/24 ABD pamuk bilançosunda herhangi bir revizyon yapılmamıştır.
2024/25 dünya pamuk bilançosunda üretim, tüketim ve bitiş stokları artırılırken başlangıç stokları azaltılmıştır. Dünya ticareti marjinal olarak daha yüksektir. 2024/25 için dünya üretimi 1,2 milyon balya artarak 117,4 milyona çıkarken, bu büyük ölçüde Hindistan’ın mahsulündeki 1 milyon balyalık artışın bir sonucudur. Arjantin, Benin ve Brezilya için de daha büyük mahsuller öngörülürken, Mali ve Burkina Faso için daha küçük mahsuller beklenmektedir. Dünya tüketimi Hindistan, Pakistan ve Vietnam’daki artışlar nedeniyle 570.000 balya artarken Çin’deki azalmayı fazlasıyla telafi etmektedir. Brezilya, Benin, Kamerun ve Senegal’deki artışların Burkina Faso ve Mali’deki düşüşleri dengelemesi nedeniyle ihracatın 80.000 balya artacağı tahmin edilmektedir. Arjantin, Amerika Birleşik Devletleri ve Pakistan’daki artışların Brezilya’daki düşüşleri dengelemesi nedeniyle bitiş stokları 267.000 balya artırılmıştır. Başlangıç stokları 428.000 balya azalırken, bunun başlıca nedeni Hindistan’ın 2023/24 tüketiminin 500.000 balya artması nedeniyle 500.000 balya azaltılmıştır.
İsmail Kemaloğlu