ULUSLARARASI TARIM PİYASALARI GÖRÜNÜMÜ
(29.07.2025 . 11:02:29) (Okuma: 110)
• 2025/26 küresel buğday görünümünde, “daha büyük arzlar”, “artan tüketim ve ticaret” ve “biraz daha yüksek stoklar” beklenmektedir. Toplam arzın (başlangıç stoku+üretim) 4,9 milyon ton artarak 1.073,7 milyon tona ulaşması beklenirken, üretimin rekor seviye olan 808,5 milyon ton ile daha düşük başlangıç stoklarını fazlasıyla dengelemesi öngörülmektedir. AB, Hindistan, Birleşik Krallık, Çin, Arjantin, Rusya ve Kanada’daki artan üretimin, Kazakistan, Avustralya, Pakistan ve ABD’deki düşüşleri fazlasıyla dengelemesi beklenmektedir. Başlangıç stokları, başta Çin, Türkiye ve AB olmak üzere birçok ülke için düşürülmüştür.
• Tahmini 2025/26 dünya tüketimi, gıda, tohum ve endüstriyel (FSI) kullanımın büyümeye devam etmesi beklenirken, bol kaba tahıl arzı ile yem ve diğer kullanımların nispeten daha az artmasıyla 4,4 milyon ton artarak rekor seviye olan 808,0 milyon tona yükseltilmiştir. Hindistan ve AB, sırasıyla FSI ve yem/diğer kullanımlarda en büyük artışları göstermektedir.
• Tahmini 2025/26 küresel ticaret 213,0 milyon ton olup, geçen yıla göre 6,9 milyon ton artış göstermekte ancak 2023/24 rekoru olan 222,2 milyon tonun oldukça altındadır. AB’nin başlıca ihracatçılar arasında yıllık bazda en büyük artışı göstererek 7,5 milyon ton artışla 34,0 milyon tona ulaşması beklenmektedir. Rusya’nın 2025/26’da 45,0 milyon ton ile lider küresel buğday ihracatçısı konumunu koruyacağı, 2024/25’teki 43,5 milyon tondan artış göstereceği tahmin edilmektedir. Arjantin ve Ukrayna için de ihracatın artması beklenirken, Avustralya, Kazakistan ve ABD için düşüş öngörülmektedir.
• Tahmini 2025/26 dünya dönem sonu stokları 265,7 milyon ton olup, geçen yıla göre 0,5 milyon ton artış göstermektedir. Çin ve Pakistan en büyük düşüşleri oluştururken, en büyük artışlar Hindistan, ABD ve AB’de görülmektedir.
Küresel Kaba Yem Hammaddeleri Görünümü (2025/26)
• 2025/26 küresel kaba yem hammaddeleri görünümü, “rekor üretim ve tüketim” ve “dönem sonu stoklarında düşüş” ile karakterize edilmektedir.
• Dünya mısır üretiminin, ABD, Ukrayna ve Arjantin’deki en büyük artışlarla birlikte rekor seviye olan 1,265 milyar metrik tona yükseleceği tahmin edilmektedir. Tanzanya ve Kanada için ise daha küçük mahsuller bu artışı kısmen dengelemektedir. Arjantin için artan alan beklentileri mısır üretiminde bir artışı tetiklerken, verimin artması ve daha yüksek ekiliş alanı Ukrayna için üretim beklentilerini artırmaktadır. Brezilya için mısır alanındaki genişleme daha büyük mahsul beklentilerini sağlamaktadır.
• Dünya arpa, sorgum, darı, karışık tahıl ve çavdar üretiminin bir yıl öncesine göre daha yüksek olması beklenirken, yulaf üretiminde hafif bir düşüş beklenmektedir.
• Dünya mısır tüketiminin yüzde 2 artarak rekor seviye olan 1,274 milyar metrik tona ulaşması beklenmekte olup, tüketim üst üste ikinci yıldır üretimi aşacaktır. Dünya mısır ithalatının, Çin, Vietnam, AB, Venezuela ve İran dahil olmak üzere birçok ülkedeki artışlarla birlikte yüzde 1 artması beklenmektedir. Zimbabve, Zambiya ve Türkiye’deki düşüşler bu artışı kısmen dengelemektedir.
• 2025/26 için küresel mısır dönem sonu stokları 9,5 milyon ton düşüşle 277,8 milyon tona gerileyecek olup, gerçekleşirse 2013/14’ten bu yana en düşük seviye olacaktır.
• 2025/26 için, Arjantin, Brezilya, Rusya, Ukrayna ve ABD gibi başlıca ihracatçı ülkelerdeki stokların artması beklenmekte olup, bu artışın büyük ölçüde ABD’deki artışı ve Brezilya’daki düşüşün kısmen dengelenmesini yansıtmaktadır.
• Çin için, 2025/26 toplam kaba tahıl ithalatı 28,5 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, bir yıl öncesine göre 6,5 milyon ton artış göstermekte ancak 2020/21’de ulaşılan rekor 50,5 milyon tonun altındadır. Mısır ithalatının 2,0 milyon ton artarak 10,0 milyon tona, sorgumun ise 4,0 milyon ton artarak 8,5 milyon tona çıkması beklenmektedir. Arpa ithalatı 0,5 milyon ton artarak 9,5 milyona ulaşmıştır.
Küresel Pirinç Görünümü (2025/26)
• 2025/26 küresel pirinç görünümü, önceki yıla göre “daha büyük arzlar”, “daha düşük ticaret”, “daha fazla tüketim” ve “neredeyse değişmeden kalan dönem sonu stokları” ile karakterize edilmektedir.
• Üretim rekor seviye olan 538,7 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, en büyük artışlar Hindistan, Bangladeş ve Çin’de görülmektedir. Hindistan’daki 2025 yılı pirinç üretiminin art arda 10. yılda da rekor seviyede olması beklenmekle birlikte, artış hasat edilen alandaki düşüşle dengelenmektedir. Endonezya ve Brezilya için daha düşük üretim tahminleri bu artışı kısmen dengelemektedir.
• Küresel tüketim rekor seviye olan 538,8 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, büyük ölçüde Hindistan, Bangladeş, Filipinler ve Nijerya tarafından daha yüksek kullanım kaynaklıdır. Çin’deki tüketimin neredeyse değişmeden kalması beklenmekte, çünkü daha rekabetçi kaba tahıl fiyatları pirincin yem kullanımını kısıtlamaktadır.
• Birçok ülkede üretim ve tüketim artışları öngörüldüğünden, küresel ticaretin hafifçe düşerek 60,8 milyon tona gerilemesi beklenmekle birlikte, hala ikinci en yüksek seviyesindedir. Hindistan, 24,0 milyon ton ile küresel ticaretin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturarak lider ihracatçı konumunu korumaktadır. Hindistan tarafından devam eden daha büyük ve rekabetçi fiyatlı ihracatın, 2025/26’da diğer büyük Asyalı pirinç ihracatçılarının ihracat büyümesini sınırlaması beklenmektedir.
Küresel Yağlı Tohumlar Görünümü (2025/26)
• Küresel 2025/26 yağlı tohum üretimi 692,1 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, geçen pazarlama yılına göre yüzde 2 artış göstermektedir. Küresel soya fasulyesi üretimi yüzde 1 artışla 426,8 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, Brezilya, Paraguay, Rusya ve Çin’deki daha yüksek üretim, ABD, Kanada, Arjantin, Ukrayna ve Uruguay’daki daha düşük üretimle kısmen dengelenmektedir. Brezilya’nın soya fasulyesi üretimi rekor seviye olan 175 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, bir önceki yıla göre 6 milyon ton artış göstermektedir. Arjantin’in soya fasulyesi üretimi 48,5 milyon ton olarak tahmin edilmekte olup, alanın soya fasulyesinden mısıra kayması nedeniyle 0,5 milyon ton düşüş göstermektedir.
• Küresel kolza tohumu ve ayçiçeği tohumu üretiminin, geçen yıl birkaç büyük üretici ülkedeki kuraklığın verimleri düşürmesinden sonra 2025/26’da yüzde 6 toparlanması beklenmektedir. AB ve Kanada için kolza tohumu üretimi sırasıyla yüzde 14 artışla 19,2 milyon tona ve yüzde 4 artışla 19,5 milyon tona çıkması beklenmektedir. Ayçiçeği tohumu üretimi AB, Ukrayna, Rusya ve Türkiye’de daha yüksektir. Bu yüksek yağ içerikli tohumların birleşik küresel işleme miktarının yüzde 4 artması beklenmekte olup, işleme miktarındaki artışın büyük kısmı AB, Ukrayna, Hindistan ve Türkiye’dedir. Artan kolza tohumu ve ayçiçeği tohumu ürünleri arzı, AB gibi büyük pazarlarda soya fasulyesi küspesiyle ve Hindistan, Çin ve AB gibi büyük bitkisel yağ pazarlarında soya fasulyesi yağı ve palmiye yağı ile rekabet etmektedir.
• Küresel 2025/26 soya fasulyesi işleme miktarı yüzde 3 büyüyerek 366,5 milyon tona ulaşmakta olup, büyümenin büyük kısmı Çin, ABD, Brezilya, Mısır, Pakistan, Arjantin, Bangladeş, Tayland ve Vietnam’dadır.
• Genel olarak, yağlı tohum küspesi ihracatındaki en yüksek büyüme ABD ve Arjantin için soya fasulyesi küspesi ve Ukrayna için ayçiçeği tohumu küspesidir. Küresel bitkisel yağ ihracatı, Endonezya, Malezya ve Tayland için daha yüksek palmiye yağı ihracatı ve Ukrayna ve Türkiye için daha yüksek ayçiçeği yağı ihracatı nedeniyle yüzde 3 artmaktadır. Küresel bitkisel yağ stokları bir önceki yıla göre sabit seyretmektedir.
• 2025/26 için küresel soya fasulyesi ihracatının, 2024/25’ten yüzde 4 artarak 188,4 milyon tona çıkması beklenmektedir. Başlıca Güney Amerika soya fasulyesi üreten ülkelerin (Brezilya, Arjantin, Paraguay ve Uruguay) ihracatının 8,5 milyon ton artması beklenmekte olup, ABD ihracatındaki düşüşü fazlasıyla dengelemektedir. Arjantin için komşu ülkelerdeki daha yüksek arzlar ve Çin, Mısır, Pakistan, Bangladeş, Vietnam, Meksika ve Cezayir’deki artan ithalatlar nedeniyle küresel ithalat artırılmıştır. Çin için soya fasulyesi ithalatı, revize edilmiş 2024/25 ithalat tahmininden 4 milyon ton artışla 112 milyon tona çıkmıştır.
• Küresel dönem sonu stokları 1,2 milyon ton artışla 124,3 milyon tona ulaşmış olup, başlıca Brezilya ve Arjantin’deki daha yüksek stoklar ve ABD stoklarındaki düşüşün kısmen dengelenmesini yansıtmaktadır.